Dla każdego rodzinnego genealoga podstawowym źródłem wiedzy o przodkach są metryki aktów stanu cywilnego i dlatego poświęciliśmy im już dużo miejsca na tym blogu. Jednak nie samymi metrykami genealog żyje. Prędzej czy później metryki się skończą, a Wy zaczniecie poszukiwać nowych źródeł informacji o swoich przodkach. W archiwach państwowych i kościelnych znajduje się ogromna ilość różnych kategorii dokumentów, dzięki którym możecie zdobyć wiedzę wykraczającą poza suche fakty zapisane w metrykach. Właśnie takie zasoby będziemy brali pod lupę w cyklu “Niemetrykalne”.
W pierwszym wpisie skupimy się na zespole “Linie Stanów Zjednoczonych. Oddział w Warszawie”, znajdującym się w warszawskim Archiwum Akt Nowych.
Czym zajmowało się United States Lines
Linie Stanów Zjednoczonych (United States Lines, USL) to dawna amerykańska firma przewozowa posiadająca koncesję na wywóz polskich emigrantów do Stanów Zjednoczonych. W okresie międzywojennym USL było największą firmą tego typu, a w jego flocie pływały takie statki jak SS Manhattan, SS America czy SS George Washington, które przewiozły do Ameryki setki tysięcy naszych rodaków. USL posiadało oddziały Białymstoku, Krakowie, Lwowie, Łomży, Tarnopolu i Wilnie, a centrala znajdowała się w Warszawie.
Firmy takie jak United State Lines odpowiadały za całość procesu emigracyjnego - począwszy od werbowania klientów “w terenie”, poprzez organizowanie dojazdu do portów, kończąc na samym rejsie do Stanów Zjednoczonych.
Dokumenty dotyczące funkcjonowania warszawskiego oddziału USL znajdują w Archiwum Akt Nowych pod sygnaturą 2/247/0. Jakie konkretnie dokumenty można znaleźć w tym zbiorze?
Paszporty i dowody osobiste pasażerów
Nie lada gratką dla wszystkich poszukiwaczy będzie na pewno zespół “Dowody osobiste, metryki, paszporty pasażerów U.S.L.”. Tworzą go dwa dość duże pudła zawierające różnego rodzaju dokumenty tożsamości używane przez klientów biura. Wiele z nich zawiera ich zdjęcia! Znaleźliśmy tam m.in.:
polskie dowody osobiste,
polskie paszporty,
dowody tożsamości cudzoziemca - wystawiane w Polsce,
tymczasowe paszporty wydawane przez Konsula RP - ich jest w tym zbiorze najwięcej, paszporty tego typu pochodzą z początku lat dwudziestych XX w. i były wystawiane dla Polaków już mieszkających w USA,
paszporty z czasów zaborów (np. z Austro-Węgier, bez zdjęć w środku),
różne amerykańskie dokumenty (np. karta identyfikacyjna imigranta),
metryki urodzeń,
świadectwa chrztu.
Trzeba zaznaczyć, że zbiór zawiera jednak dokumenty dotyczące raczej niewielkiego odsetka wszystkich Polaków korzystających z usług United State Lines.
Księgi zadatków pasażerów
Kolejną, pomocną w poszukiwaniach informacji o emigracji przodków, kategorią dokumentów są księgi zadatków wpłacanych przez pasażerów USL. Księgi dotyczą głównie lat dwudziestych ubiegłego wieku. Nazwiska w nich zazwyczaj są uporządkowane alfabetycznie, a poza imieniem i nazwiskiem pasażera można z nich odczytać także datę wpłacenia zadatku oraz jego kwotę.
Listy pasażerów statków do USA
W zbiorach USL można odnaleźć również kilkadziesiąt list, ksiąg i rejestrów pasażerów płynących do Stanów Zjednoczonych. Listy pasażerskie w tym zbiorze są bardzo podobne do amerykańskich list dostępnych w bazie Ellis Island (link). Ich zakres czasowy obejmuje cały okres międzywojenny. Jeśli poprosicie archiwum o ich udostępnienie, niech Was nie zdziwią rozmiary ksiąg - niektóre są naprawdę duże!
Jak zarezerwować wizytę w archiwum
Akta USL powinny zainteresować badaczy poszukujących śladów emigracji swoich przodków i mogą być dla nich ciekawą odskocznią od typowych źródeł emigracyjnych, takich jak baza pasażerów Ellis Island, FamilySearch czy Ancestry. Mogą być również ważnym źródłem informacji (i często ostatnią deską ratunku) dla osób, które nie znalazły żadnych informacji o swoich krewnych w amerykańskich bazach. I wreszcie, dla niektórych szczęśliwców akta USL będą źródłem zdjęć swoich przodków.
Akta Linii Stanów Zjednoczonych możecie przeglądać na miejscu w siedzibie Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Wizytę w AAN można zarezerwować online pod tym adresem: https://aan.bookero.pl/
Po wybraniu wolnego terminu, należy wypełnić rewersy. Czynność ta polega na wskazaniu nazwy i sygnatury zespołu archiwalnego. Dane te są dostępne na stronie szukajwarchiwach.gov.pl i wystarczy je skopiować do formularza (widok po lewej).
Na koniec, po zarezerwowaniu wizyty musicie jeszcze pobrać formularz zgłoszenia użytkownika zasobu archiwalnego (znajdziecie go tutaj - https://www.aan.gov.pl/index.php?c=getfile&id=28), wypełnić i przesłać na adres pracownia@aan.gov.pl. Po tej czynności możecie już spokojnie czekać na dzień wizyty w archiwum. Zamówione dokumenty powinny już na Was czekać :)
Jeśli mieszkacie zbyt daleko, możecie zlecić pracownikom AAN kwerendę. W takim wypadku wystarczy napisać maila na adres sekretariat@aan.gov.pl - w wiadomości zwrotnej powinniście otrzymać informacje o zasadach poszukiwań i ewentualnych kosztach.
